GRĘBOCICE - siedziba urzędu gminy, wieś położona w odległości około 10 km na południowy-wschód od Głogowa. Leży na wysokości 87 metrów n.p.m.. Najwcześniejsze informacje o Grębocicach pochodzą z XIII wieku. Odkryte w 1985 roku w rejonie Grębocic dwa obiekty związane z kulturą łużycką oraz pięć obiektów późnolateńsich, w tym piec wapienniczy jeden z najstarszych w Europie dowodzą odległych tradycji osiedleńczych. Pierwszą wzmiankę Grębocicach odnajdujemy w dokumencie księcia głogowskiego Konrada I z datą 24 stycznia 1272 roku. Wymieniany jest w nim Jan, sołtys z Grębocic. Drugi z kolei dokument wydany w Lubinie 1 sierpnia 1298 roku pochodzi z kancelarii księcia żagańskiego Konrada II Garbatego. Zawiera on immunitet ekonomiczny na mocy, którego książę zezwala Teodorykowi - sołtysowi w Grębocicach wybudować młyn. Z nieco późniejszych zachowały się regestry dokumentów parafii kolegiackiej w Głogowie: z 3 grudnia 1383 roku, 29 października 1403 roku, 12 listopada 1437 roku, 19 października 1440 roku, 9 lipca 1473 roku oraz 22 stycznia 1499 roku. Ponadto znane są jeszcze pisma z 20 września 1471 roku, 27 października 1487 roku i 10 grudnia 1487 roku. W średniowiecznych źródłach wieś występuje pod nazwami: Grambociz (1298), Grambocziczi (1305), Gramschicz (1339) oraz Gramschitz (1376). Ze źródeł wynika, że to była wieś książęca lokowana w 1298 roku na prawie niemieckim. Pierwszymi właścicielami wsi wymienionymi w dokumentach z początku XIV wieku byli członkowie rodu Bibirsteyn. Następnie Grębocice przeszły w posiadanie rycerz Urlyka z Żar i do XVI wieku należały do tamtejszych wielmożów. Z rodziny sołeckiej w Grębocicach pochodził słynny Hieronim Scultetus (1460-1522) biskup Brandenburga ihavelburgu, ordynariusz i polemista Marcina Lutra. W XVI wieku do Grębocic dotarł luteranizm, którego wyznawcy, przy poparciu magnatów - rycerzy niemieckich zajęli tutejszy kościół. Początek XVIII wieku zaznaczył się wpływami magnaterii niemieckiej wskutek przejęcia księstwa głogowskiego pod rządy Habsburgów austriackich. Grębocice stały się własnością rodu von Loss. Z rodziny tej pochodził namiestnik księstwa głogowskiego Hans von Loss (1566-1631). W okresie rządów rodziny von Loss w Grębocicach wybudowano dwór - wieżę rycerską. W 1631 roku na Ziemi Głogowskiej szalała największa epidemia zarazy, która dotarła również do Grębocic. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) była okresem przemarszu licznych wojsk, kwaterunku i rabunku wsi. W 1650 roku w Grębocicach rozegrał się spór na tle obsadzenia dwóch stanowisk kościelnych przez duchownych ewangelickich, których właściciel Grębocic (katolik) nie chciał przyjąć do wsi. Duchowni ewangeliccy musieli odjechać do Głogowa. W 1654 roku kościół został zwrócony katolikom. Początkowo parafia w Grębocicach, Rzeczycy i Szymocinie miały wspólnego proboszcza. W tym czasie nauki w szkole prowadził pisarz kościelny, który był Polakiem. Pod koniec XVII wieku do szkoły parafialnej w Grębocicach uczęszczało 24 uczniów. Funkcję skryby pełnił wówczas pochodzący z Leszna Paweł Rosenbunt, absolwent logiki. Od rodziny Loss majątek Grębocice wykupił król niemiecki Fryderyk II. W dniu 3 października 1602 roku w Grębocicach, wsi należącej, do tzw. Weichbildu Głogowskiego miał miejsce sejmik szlachty i ziemiaństwa. W latach 1783 -1787 właścicielem latyfundiów grębocickich był książę pruski Heinrich von Hohenzollern. Od XIX wieku wieś stanowiła własność państwa i była dzierżawiona różnym osobom. Podczas kampanii napoleońskiej (1806-1807) przez Grębocice dwukrotnie przechodziły oddziały wojsk francuskich, w tym konna brygada kawalerii pod dowództwem generała Charlsea Lefebvre -Desmouttes'a. W 1813 roku Grębocice zajęły wojska rosyjskie i stąd przemieszczały się na Głogów. Dla ułatwienia komunikacji z Głogowem w 1828 roku ułożono bitą drogę. W 1854 roku uruchomiono linię kolejową z Głogowa przez Grębocice i Rudną do Legnicy. W 1907 roku założono linię energetyczną z Głogowa. Jako jedna z najstarszych w powiecie głogowskim powstała tu w 1928 roku jednostka organizacyjna NSDAP. Jeszcze w 1932 roku na północ od majątku stały 2 wiatraki. Na podstawie źródeł niemieckich stwierdzono, iż w latach 1936-1943 w Grębocicach mieszkały 23 osoby polskiego pochodzenia. W tym czasie dzierżawcą państwowej domeny Grębocice był kapitan w stanie spoczynku Aleksander Metscher. W dniach 9-11 lutego 1945 roku Grębocice zostały zdobyte przez oddział żołnierzy radzieckich (3 Armii Gwardi). W 1945 roku na terenie Grębocic stacjonowała jednostka Armii Radzieckiej, która gospodarowała majątkiem ziemskim. Jej dowódcą był kapitan Wasilenko. Ponadto zorganizowano posterunek MO (10 funkcjonariuszy), którego komendantem był Stefan Tórz oraz posterunek Wojska Polskiego (łącznościowców). 29 września 1945 roku powstała terenowa placówka Urzędu Pocztowego w Głogowie. W dniach 25-30 października tegoż roku zorganizowano spółdzielnię spożywczą "Zaodrzanka". Naukę w Szkole Podstawowej w Grębocicach rozpoczęto z dniem 12 grudnia 1945. Zorganizowano klasy dla czterech oddziałów, w których pobierało naukę 38 uczniów. Pierwszą nauczycielką była Janina Szmidt. W sierpniu 1947 zorganizowano jednostkę OSP w liczbie 20 strażaków. W latach 70-tych w ramach rozwoju aglomeracji miejsko-przemysłowej rejonu głogowskiego przewidywano, iż Grębocice awansują do rangi ośrodka miejskiego. Ponadto na terenie gromady Grębocice projektowano lokalizację huty. Jeszcze do 1965 roku rozważano różne koncepcje. Ponieważ pod budowy zamierzano przeznaczyć znaczny obszar gleb pszenno-buraczanych spowodowało to rewizję projektu. W rezultacie przesunięto hutę na teren wsi Żukowice i zlokalizowano ją na gruntach V i VI klasy. Liczba ludności Grębocic przedstawiała się następująco: w 1756r. -867, 1848r. -1306, 1858r. -1334, 1890r. -1456, 1910r. -1412, 1936r. -1316, 1943r. -1365 oraz w 1996 roku -1405 mieszkańców. Do najciekawszych zabytków Grębocic należą: kościół parafialny, ruiny renesansowego pałacu oraz spichlerz. Kościół p.w. św. Marcina wzniesiono prawdopodobnie około 1500 roku a przebudowano w 1813 roku (obniżając dach). Jest to obiekt murowany z kamienia i cegły, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium i wieżą od zachodu. Na zewnątrz jest oskarpowany. Wnętrze nawy i prezbiterium nakryte stropami, w zakrystii sklepienia klasztorne. Wyposażenie wnętrza w większości późnobarokowe z XVIII wieku. Pałac to budowla, która powstała w wyniku przebudowy XV wiecznej rycerskiej wieży mieszkalnej. W 1609 roku otrzymała ona postać późnorenesansowego pałacu, piętrowego założonego na planie prostokąta. Spichlerz przypałacowy zbudowano w końcu XVII wieku. Wzniesiony z kamienia i cegły o łącznej kubaturze 2070 m3. W pobliżu pałacu znajduje się park, w którym zasadzono: dęby, głogi, jaśminowiec, jesiony, jodły, kasztany, klony, lipy, świerki oraz wiązy.
BIEŃKÓW - przysiółek Bieńków przed 1937 rokiem leżał na terenie gminy Kleinschwein (Świnino). Niemiecka nazwa Bieńkowa to Pinquart. Obiektem zabytkowym w Bieńkowie jest dom mieszkalny pochodzący z XIX wieku. Podczas prac wykopaliskowych przeprowadzonych w 1966 roku pod kierownictwem powiatowego konserwatora zabytków w Głogowie około 300 metrów na zachód od drogi z Bieńkowa do Świnina, pomiędzy dwoma. Strumieniami, wśród podmokłych zlokalizowano grodziska wczesnośredniowieczne z przełomu IX-X wieku. Obiekt o kształcie owalnym wniesiony około 2,5 -3 m nad poziom otaczających go łąk Grodzisko miało średnicę około 40 m. W trakcie wykopalisk odnaleziona ceramika wczesnośredniowieczna i kości zwierzęce oraz tzw. wytopki żelazne i polepę.
BUCZE -najstarszy zapis o miejscowości odnajdujemy w dokumencie z 1305 roku (Boyzewo). Odkryte na terenie wsi cmentarzysko ciałopalne ludności z okresu kultury łużyckiej świadczy jednak o istnieniu wczesnych tradycji osiedleńczych. W średniowiecznych źródłach spotykamy kolejne nazwy wsi: Bavicz (1320) i Bawtsche (1444). Następnie obowiązywały niemieckie nazwy wioski: Bautsch (w 1913 roku i od 1936 roku) oraz Ehrenfeld-Krone (występowała już w 1941 roku). Przed 1936 rokiem wieś złączona z Tschimitz (Czerńczyce) tworzyła odrębną gminę, do której należała również wieś Wegnersau (Turów). Tuż po II wojnie światowej wieś nosiła nazwę Boczkowice. 1 Października 1947 roku w Buczu powstała Szkoła Podstawowa. Jej organizatorem była nauczycielka Zofia Olejnik. Od 10 grudnia 1948 roku kierownictwo placówki objął Jan Waligóra, a od września 1949 roku Kazimiera Krzystkówna. Początkowo szkoła liczyła trzy oddziały, do których uczęszczało 22 uczniów. W latach 1947-1960 przy szkole Podstawowej, w Buczu działało wiele zespołów artystycznych (m.in. Zespół Taneczny prowadzony przez K. Krzysko, chór pod kierownictwem S. Szczepańskiej oraz Zespół Recytatorski kierowany przez H. Kostrzewę i W. Olejnik. W Buczu zachowały się zabytkowe XIX wieczne domy.
CZERŃCZYCE - przysiółek sąsiadujący ze wsią Bucze leży odległości około km od Głogowa. Wcześniej znany pod nazwą Czernica. W średniowiecznych źródłach występuje jako: Cirentici (1154), Cirencice, Cirencici (1245), Czyrenchicz (1265) oraz Cymczicze (1305). Według Hieronima Szczegóły (Germanizacja nazw na terenie województwa zjelongórskiego w latach 1937 - 1941) w roku 1936 funkcjonowała nazwa Tschimitz - Wegresau, następnie w 1941 roku Ehrenfeld. Na podstawie bulli protekcyjnej Innocentego IV z 1245 roku wiadomo, iż Czerńczyce stanowiły własność biskupstwa wrocławskiego. Niemiecki historyk Julius Blaschke wywodzi nazwę miejscowości od cierni. Tutejszy klasycystyczny zespół pałacowy wybudowano około 1815 roku. Przed pałacem usytuowany był mały podjazd z owalnym wewnętrznym stawem. Przy pałacu w latach 1870 -1880 powstał park naturalistyczno - krajobrazowy. Folwark i podjazd obsadzono kasztanowcami. Część parku przed pałacem została, bowiem założona, jako jego osłona. Z tyłu pałacu ukształtowano prostokątny gazon obsadzony symetrycznie dębami. Część zachodnią stanowił kompleks krajobrazowy. Część południową obsadzono iglakami. Aktualnie zatarciu uległ dawny układ dróg parkowych, staw zaś przekształcono w zbiornik przeciwpożarowy. Wśród zachowanych ponad 40 okazów drzew są: dęby szypułkowe, graby, jesiony, kasztanowce białe, klony, lipy drobnolistne liczące około 100 lat.
DUŻA WÓLKA - wieś leżąca u wschodniego podnóża Wzgórz Polkowickich. W średniowiecznych źródłach występowała pod nazwami: Swynyn (1320) i Grosen Sweyn (1471). Do 1945 roku obowiązywała niemiecka nazwa GroB-Schwein. W drugiej połowie XVI wieku w Dużej Wólce wzniesiono pałac. Zbudowany w stylu renesansowym, został przebudowany i powiększony w pierwszej połowie XIX wieku. Jest to piętrowy obiekt murowany z kamienia i cegły, założony na planie prostokąta. W pomieszczeniach parteru zachowały się sklepienia krzyżowe i kolebkowe z lunetami. Nad wejściem w elewacji frontowej umieszczona jest tablica fundacyjna z datą 1570. Pałac pokryty jest dachem mansardowyrn. Po bokach pałacu, połączone narożnikowo murkami, usytuowane są dwie oficyny wzniesione w początkach XIX wieku. Obie budowle są murowane, prostokątne, parterowe, nakryte mansardowymi dachami. W ich pobliżu znajduje się budynek gospodarczy z XIX wieku i stodoła. Z przełomu XVIII/XIX wieku pochodzi kaplica grobowa. Podczas modernizacji dworu przebudowano otoczenia rezydencji. Od strony południowej pałacu powstał wówczas ogród. Zasadniczą częścią ogrodu był gazon, prawdopodobnie przecięty prostą drogą na osi budynku i obsadzony drzewami. Do dzisiaj rośnie tu okazały 170 -letni platan. Wcześniej do folwarku przylegał ogród gospodarczy z bramą zdobioną empirowanymi wazonami. U schyłku XIX wieku teren dworski przekształcono w niewielki park. Gęsty drzewostan tworzył zwarty układ okolony drogą. Obecnie ogród i park są zachowane szczątkowo (około 70 okazów drzew); dawne ogrodzenie zaś usunięto. Park znajduje się w pobliżu lasu należącego do tutejszego Nadleśnictwa. Wśród drzewostanu dominuje lipa drobnolistna oraz robinia akacjowa. W parku rosną ponadto: dęby, choinki kanadyjskie, jesiony, jodły kaukaskie, kasztanowce białe, lipy, platany klonolistne i świerki.
GRODOWIEC - wieś leżąca w odległości około 17 km na południowy-wschód od Głogowa. Położona we wschodniej części wzgórz Dalkowskich, na wzniesieniu o wysokości 157 metrów n.p.m., od południa otoczona lasami. Ze względu na malownicze położenie zyskała miano "Głogowskiej Szwajcarii". Wioska Grodowiec jest jedną z najstarszych na Ziemi Głogowskiej, prawdopodobnie istniała już w XII wieku. Najstarsza pisemna wzmianka o Grodowcu pochodzi z 1291 roku (Alta Eccelsia -Wysoki Kościół). Dwa kolejne znane dokumenty sporządzone we Wrocławiu w 1345 roku dotyczą odstąpienia przez króla czeskiego Jana prawa patronatu w Grodowcu biskupowi Przecławowi i jego następcom. W dokumencie z 1376 roku, w którym znajduje się wzmianka o Grodowcu użyta jest nazwa Hochkirche. W czasach Jan0a II (1435-1504) Grodowiec był ważnym ośrodkiem władzy. Źródła podają, iż w Grodowcu odbywały się, liczne zjazdy, narady i spotkania. Podczas wojny trzydziestoletniej wieś została spustoszona. Podobne zniszczenia wsi spowodowały w 1650 roku wojska szwedzkie wycofujące się, po zwycięstwie Austrii. W 1810 roku został skonfiskowany cały majątek kościelny w Grodowcu, a w dwa lata później podczas odwrotu wojsk francuskich dokonano kolejnej rekwizycji. W 1813 roku wojska pruskie w Grodowcu utworzyły punkt rekrutacyjny ochotników do armii. W 1937 roku w wiosce było 29 budynków mieszkalnych, w których mieszkało 36 rodzin. W 1943 roku wioska liczyła 29 domów i 33 rodziny (w tym 6 rodzin polskich). Liczba mieszkańców 1937 roku wynosił 120 osób, a w 1943 roku 130 osób. Grodowiec od średniowiecza znany był jako miejsce pielgrzymkowe do słynnego z łask obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem na rękach. Wraz z założeniem w 1120 roku kolegiaty w Głogowie proboszczami parafii w Grodowcu byli kanonicy głogowscy. O zasięgu kultu maryjnego świadczy fakt, iż podczas wizytacji kościelnej w 1580 roku stwierdzono rozdanie dużej ilości Komunii świętej. Od do tutejszego ośrodka przybywały pielgrzymki z całej Polski, najliczniej z diecezji poznańskiej. Franciszkanie z Głogowa od 1662 roku organizowali uroczyste procesje, a prawie wszystkie okoliczne parafie urządzały pielgrzymki. W 1663 roku starosta głogowski Abraham von Dyhem ufundował przy drodze z Grodowca do Głogowa 15 kapliczek różańcowych na podstawie wizytacji kościelnej z 1660 roku wiadomo, iż w sanktuarium grodowieckim urządzano procesje z Głogowa w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (w dniu 8 września). Z czasem pielgrzymki do sanktuarium w Grodowcu stawały się jeszcze częstsze i liczniejsze. Gdy w czasie jednego z pożarów spłonął słynny obraz, w jego miejsce w 1861 roku umieszczono figury Matki Bożej (wykonaną z drewna, o wysokości około 1 metra). Obydwie wojny światowe zmniejszyły liczbą pielgrzymek. Po zakończeniu II wojny światowej kult Matki Boskiej Grodowieckiej odżył na nowo i nastąpiło wznowienie tradycji odpustowych. Pierwszy odpust miał miejsce w 1948 roku. W czasie trwania Roku Świętego w 1974 roku do Grodowca przybywali pielgrzymi w celu uzyskania odpustu jubileuszowego. Pielgrzymki zgromadziły w Grodowcu łącznie blisko 12 tysięcy osób. Pielgrzymkowy zespół kościelny w Grodowcu należy do nielicznych tego typu obiektów na terenie Śląska, w których rozwinął się kult Najświętszej Maryi Panny. Pierwotnie prawdopodobnie w jego skład wchodziły domy pielgrzymkowe, gospodarstwo rolne, plebania i szkoła parafialna. Obecnie do pielgrzymkowego zespołu architektonicznego w Grodowcu nalezą:
1. Kościół parafialny p.w. Jana Chrzciciela wybudowany w latach 1591-1602 (najstarsza część - środkowa nawa od chóru) przebudowany w latach 1702-1724.
2. Wieża z przyległą do niej ścianą pochodzi z połowy XIX wieku.
3. Wnętrze późnobarokowe z pierwszej połowy XVIII wieku.
4. Kaplica Góry Oliwnej - budowla barokowa z 1755 roku.
5. Mur i cmentarz kościelny założony w XIII wieku i przebudowany w XVII wieku.
6. Kalwaria - usytuowana na sąsiednim wzgórzu, ze stacjami Drogi Krzyżowej wierząc w jej uzdrawiającą moc.
7. Plebania zbudowana w 2 połowie XVIII wieku. Murowana z cegły, piętrowa, nakryta dachem mansardowym.
GRODZISZCZE -wieś położona w odległości 19 km na południowy - wschód od Głogowa. Leży na wysokości 99 metrów n.p.m., u podnóża Wzgórz Polkowickich na wschód od Grodowca. Posiada bogatą tradycję osadniczą. W jej rejonie odnaleziono wiele stanowisk archeologicznych, m. in. ślady osad neolitycznych i grodzisko plemienne. Badania archeologiczne wskazują, ze było ono usytuowane na terenach bagiennych i wsparte na pniach. W czasie poszukiwań archeologicznych odkryto przedmioty rogowe, kościane i kamienie młyńskie. Między Grodziszczem i sąsiednim Grodowcem znajdują się malownicze wzniesienia o nazwach Ofiarna Góra, Święta Góra i Winnica. Grodziszcze wcześniej nazywane było również Grodowcem. Obie wsie należały, bowiem do jednego właściciela ziemskiego. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1302 roku (występuje nazwa Grotiscz) oraz z 1320 roku (Grodis). Z nieco późniejszych zachowały się m. in. dokumenty z 12 stycznia 1419 roku oraz 15 listopada 1473 (Gradis). W początkach XIV wieku należała do rodu Zedlitz, później do braci Pusch a następnie do Kacpra Reokwitza. Według dokumentów sporządzonych podczas wizytacji Brigera w XVI wieku Grodziszcze należały do tzw. II Kanonikatu ( domini Bischonis de Rantz). Pod koniec XVII wieku wieś była w posiadaniu rodu Stosch, a w 1791 roku nabył ją właściciel Chobieni Koller. W latach 1918-1939 stanowiła własność państwa. Do końca drugiej wojny światowej właścicielem wsi był Kruger. Przed 1945 rokiem wieś znana była pod kolejnymi nazwami: Gross Graditz (1936 rok), Hochkirch Burgdorf (1941 rok). W 1929 roku w Grodziszczu mieszkało 133 katolików i 101 protestantów. W lesie koło wsi znajduje się unikalny zabytek architektury - pałac myśliwski. Była to dawna siedziba rycerska; obecnie znajduje się w stanie ruiny. Murowany z kamienia i cegły, piętrowy. Jest to obiekt renesansowy, wzniesiony w 2 połowie XVI wieku. Usytuowany na wzgórzu, założony został na planie prostokąta i otoczony z trzech stron wodą. W 1 połowie XVII wieku od strony południowej dostawiono pod kątem prostym drugie skrzydło, a w 2 połowie XIX wieku okrągłą, neogotycką basztę przy północno-zachodnim narożniku. Pomieszczenia w przyziemiu nakryte są sklepieniami krzyżowymi i kolebkowymi. Z okresu przebudowy w XIX wieku zachowały się schody wiodące na przypałacowy taras (nie istniejący). Zachowały się także dwa skromne portale renesansowe z XVI wieku. Na południe od pałacu założono park. Od północy wiedzie aleja lipowa. Wschodnia część parku krajobrazowego to zwarty drzewostan. Zachowane drzewa to: dęby, graby, kasztanowce, klony, lipy, topole, wiązy i wierzby liczące około 120 lat.
KRZYDŁOWICE -wieś położona w odległości około 18 km na południowy-wschód od Głogowa. Leży na wysokości 106 metrów n.p.m. Krzydłowice zaliczane są do najstarszych osad na terenie Ziemi Głogowskiej. Odnaleziono tu bowiem ślady średniowiecznej warowni wodnej. Najstarsze informacje o wsi pochodzą z XII wieku. Pierwsza wzmianka o Krzydłowicach znajduje się w źródłach kościelnych biskupstwa wrocławskiego z 1154 roku. Kolejny dokument, bulla papieska Innocentego IV z 1245 roku, wspomina o wsi, Cridlowice jako własności biskupstwa wrocławskiego. W drugiej połowie XIII wieku biskupstwo wrocławskie uzyskało dla Krzydłowic prawa miejsce. Dokument z 1285 roku wymienia wójta (advocatus) z Cridlicz. W średniowieczu przez Krzydłowice przebiegała droga handłowa wiódąca z Głogowa przez Ścinawę do Wrocławia. Spełniała ona ważną funkcją gospodarczą stanowiąc odcinek szlaku solnego. W pobliżu Krzydłowic wytyczono teren na plac targowy i wybudowano kościół. Konkurencja innych osad (Chobienia, Rudna) spowodowała jednak, ze targi w Krzydłowicach wkrótce upadły. Krzydłowice powoli traciły pozycję ważnego ośrodka gospodarczego a w początkach XIV wieku utraciły również prawa miejskie. W 1331 roku podczas konfliktu z Henrykiern IV Zagariskim w Krzydłowicach stacjonowały wojska księcia ścinawskiego Jana z machinalni oblężniczymi przygotowując się do ataku na Głogów. Prawdopodobnie w XVIII wieku w Krzydłowicach rozpoczęto hodowlę jedwabników. W pismach Johanna Gottharda Róslera ("Wie durch Seidenraupenzucht die Ortsarrnen zu emahren seien") odnajdujemy informacje, że w XIX wieku Krzydłowice słynęły jako ośrodek pozyskiwania jedwabiu. Do 1810 roku miejscowość należała do biskupstwa wrocławskiego. W okresie od 1756 do 1910 roku liczba ludności kształtowała się następująco: w 1756 roku -564, 1845 roku -935, 1858 roku -973, 1890 roku -885 i w 1910 roku -750 osób. W Krzydłowicach znajdujemy wiele zabytków. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje pałac, dawna rezydencja Stoschów. Pałac wraz z zabudową gospodarczą (czworaki, stajnia i spichlerz) wzniesiono w pierwszej połowie XVIII wieku. Dwór w Krzydłowicach należał do najpiękniejszych na Śląsku. Jego wewnętrzny dziedziniec spełniał rolę tzw. świetlika. Górne kondygnacje pałacu, wspierające się na cokole, ozdobiono licznymi deltami (w barokowe założenia budowli wpleciono elementy klasycyzujące). Pilastry miały cechy jońskie, zaś płaskorzeźby klasycystyczne o motywach antycznych. Fasada nosiła cechy baroku wiedeńskiego - co potwierdza przypuszczenia niektórych historyków sztuki, że twórcą rzeźb był artystą z kręgu szkoły wiedeńskiej - Ignacy Muller. W 1947 roku pałac w wyniku pożaru uległ zniszczeniu, a następnie został zdewastowany. Przy pałacu zachował się park. Pierwotnie składał się on z części przypałacowej i dużego parku naturalnego po stronie południowo -zachodniej. Fosa otaczająca pałac w późniejszym okresie została włączona do parku. Wśród drzewostanu do dzisiaj znajdują się jesiony, klony, platany i świerki. Dużymi walorami architektonicznymi odznaczał się również kościół salowy pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Po raz pierwszy kościół ten był wzmiankowany w 1336 roku. Jest to XIV -wieczna budowla gotycka, przebudowana w 1772 roku. W trakcie tej przebudowy wzniesiono ośmioboczną wieżą. Wieżę usytuowano w zachodniej fasadzie otaczając czterema obeliskami. Warto również wspomnieć o kaplicy grobowej Stoschów z 1730 roku wkomponowanej w przyziemie wieży kościelnej. Wnętrze kaplicy wykonane jest w stylu barokowym.
KWIELICE - wieś położona u podnóża Grzbietu Dalkowskiego, na wysokości około 170 metrów n.p.m., w odległości około 9 km na południe od Głogowa. Leży na północnej krawędzi pasma wzgórz morenowych. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od kwiczoła (Turdus pilaris), ewentualnie od nazwiska osadnika bądź zawodu (łowca ptaków). Przypuszczalnie pod koniec XII wieku nastąpiła lokacja wsi na prawie niemieckim. Po raz pierwszy wieś pod nazwą Quelici wymieniona jest w dokumencie księcia Konrada z 13 grudnia 1253 roku. O parafii i kościele (Queliczi) wzmiankowano w rejestrach kościelnych w roku 1297. Inne znane dokumenty dotyczące Kwielic pochodzą z XIV wieku. Pismo z 22 września 1318 roku dotyczy zamiany księcia Henryka z Mikołajem Bunsense część wsi Krzepielów na 4 łany w Quelicz. W dokumencie wydanym 23 stycznia 1319 roku hrabia Sulko (Sulisław) z Lesinowa pod Kożuchowem przekazuje darowiznę na rzecz klasztoru w Obrze. W piśmie wymieniony jest majątek Kwielicach zostały wystawione 5 lutego 1347 roku i 19 lutego 1359 roku w Głogowie. Ze źródeł wiadomo, iż liczne epidemie czarnej ospy w latach: 1350, 1395, 1464, 1498 oraz głód w 1362 roku spowodowały upadek gospodarczy Kwielic. Rok 1473 natomiast był katastrofalny z powodu 8 - miesięcznej suszy. Przyczyniła się ona do licznych pożarów wsi i okolicznych lasów oraz dotkliwego braku wody. W XVI wieku rozwój luteranizmu oraz pojawienie się licznych sekt było powodem przemian w społeczeństwie wsi. Jednak w Kwielicach (podobnie jak w Grodowcu) dominowali katolicy. W 1580 roku do Komunii w tutejszym kościele przystąpiło 500 osób, w 1687 roku -439 a w 1694 -403 osoby. W 1610 roku licząca około 500 osób banda napadła na Kwielice grabiąc dobytek mieszkańców. Długoletnie zatargi zbrojne Austrii z Saksonią przyniosły uciążliwe kwaterowanie wojsk we wsi. Przybycie Szwedów w latach 1632 i 1650 spowodowało zniszczenie wskutek obstrzału wielu zagród. Podobnie w 1813 roku wieś ucierpiała od ciągłych przemarszów wojsk. W latach 1756-1944 ludności Kwielic kształtowała się następująco: w 1756 roku -429 mieszkańców, w 1845 -707, w 1858 roku -672, w 1890 roku -509, w 1910 roku -547, w 1936- 542 i w 1944 roku -542. W roku szkolnym 1687/1688 do szkoły parafialnej w Kwielicach uczęszczało 30 uczniów. Do roku 1810 (zniesienie dóbr kościelnych przez Francuzów) Kwielice należały do Opactwa Augustianów - Kanoników Regularnych w Żaganiu, skąd przez kilka wieków ustanawiano tutejszych proboszczów. Z Kwielic pochodził Edward Muller (1818 -1895) - syn miejscowego sołtysa. Muller uznawany jest za najważniejszą postać XIX-wiecznej reformy katolicyzmu w Niemczech, zyskał miano apostoła Berlina. Od 21 kwietnia 1926 w miejscowej parafii pracują siostry z zakonu św. Jadwigi. Według źródeł kościelnych w 1929 roku w Kwielicach mieszkało 380 katolików i 73 protestantów. W okresie hitlerowskim w Kwielicach urzędował sołtys z 2 zastępcami i 6 radnymi. Z zakładów czynna była cegielnia usytuowana w pobliżu wsi oraz dwie gospody. Funkcjonowała linia pocztowo-autobusowa z Głogowa przez Kwielice do Komornik. W 1943 roku wieś nazywano Marienquell. 1 Września 1945 roku powstała (pierwsza w gminie Grębocice) Szkoła Podstawowa w Kwielicach. W czterech oddziałach rozpoczęło naukę 40 uczniów. Pierwszym nauczycielem w Kwielicach był Karol Zdanowicz. W 1946 roku w Kwielicach powstała Jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej. Jej organizatorami byli Stanisław Łykawka i Antoni Nowak. Jednostka liczyła 22 członków. Kościół parafialny p.w. św. Michała Archanioła wybudowano prawdopodobnie w XIV wieku. Kaplicę i zakrystię dobudowano w XV -XVI wieku, sklepienia założono w roku 1735. Jest to budowla gotycka, murowana z kamienia, jednonawowa z prostokątnym prezbiterium, z wieżą od strony zachodniej. Po stronie północnej, przy prezbiterium znajduje się zakrystia, a przy nawie kaplica otwierająca się do wnętrza półkolistą absydą. W nawie i prezbiterium są sklepienia kolebkowo-krzyżowe, a w pozostałych pomieszczeniach kolebkowe. Sklepienie prezbiterium pokryte jest barokową polichromią z 1735 roku. Wystrój wnętrza barokowy z XVIII wieku, odnowiony z barokową XVIII-wieczną bramkę od wschodu. Przy murze od strony zachodniej usytuowana jest XVIII-wieczna kostnica. Barokową plebanię wzniesiono w 1794 roku w ramach fundacji żagańskiego opata augustynianów. Jest to budynek murowany, piętrowy, nakryty dachem mansardowym. Pokoje na parterze nakryte są sklepieniami kolebkowymi.
OBISZÓW - wieś położona malowniczo na obszarze gminy Grębocice w odległości 12 km na południe od Głogowa. Leży na wysokości 157 metrów n.p.m. Od zachodu otoczona jest lasami. W pobliżu wioski, na wzgórzu (162 metry n.p.m.) znajdują się ślady dawnego grodziska. Po raz pierwszy wieś wymieniona jest w dokumencie z 1115 roku. Jest to pismo papiezż Hadriana IV dotyczące biskupstwa wrocławskiego. O Obiszowie wzmiankowano również w dokumencie z 30 lipca 1298 roku zredagowanym w kancelarii Henryka III głogowskiego, w którym wymieniony jest odbiorca Mikołaj z Obiszowa. W średniowiecznych źródłach wieś występuje pod nazwami: Obiscuo (1154), Obisowo (1258), Obessow (1298), Obisovo (1263), Oboza (1307) oraz Obysschow (1318). Korzystne warunki klimatyczne, żyzne gleby i źródła wody zachęcały ludność do osiedlania się w tym rejonie. Najstarsze ślady pobytu człowieka sięgają epoki karmienia. Świadczą o tym liczne wykopaliska archeologiczne, które umożliwiają chronologiczny opis dziejów tych ziem począwszy od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza (W pobliżu Obiszowa zewidencjonowano ponad 30 stanowisk archeologicznych). Okolo 700 metrów na północny-zachód od wioski w pobliżu polnych dróg odkryto obozowisko mezolityczne z wytwórnią narzędzi. Wykopaliska archeologiczne wskazują, że mieszkańcy tego terenu zajmowali naziemne prostokątne chaty. Podczas prac wykopaliskowych w Obiszowie odnaleziono bardzo dużą stanowisk z epoki brązu i żelaza (z kulturą łużycką). Odkryta tu również osady i cmentarzyska łużyckie z około 1200 roku p.n.e., Cmentarzyska wczesnohalsztackie bogato wyposażone w wyroby z żelaza, brązu i bursztynu. Niniejsze znaleziska archeologiczne wskazują na kontakty z kulturą pomorską. Na szczególną uwagę zasługują stanowiska wczesnośredniowieczne. Według map archiwalnych Muzeum Archeologiczne we Wrocławiu w pobliżu Obiszowa zlokalizowane były aż trzy grodziska plemienne. Na szczególne przypomnienie zasługuje fakt, iż w tym rejonie znajdowała się bardzo znaczące grodzisko, które w całej zachodniej słowiańszczyźnie ustępuje wielkością tylka słynnej Arkanie na Rugii (w Niemczech) -zniszczałej w 1168 raku przez Duńczyków. Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w sierpniu i wrześniu 1986 roku przez Muzeum Archeologiczna-Historyczne w Głogowie na osadzie przygrodowej będącej częścią zespołu osadniczego grodziska plemiennego (z IX-X wieku) odkryto monety z X wieku -38 fragmentów dirhemów arabskich, 3 całe i 24 fragmenty monet zachodnioeuropejskich. Znaleziono także 16 fragmentów ozdób srebrnych, fragment ozdoby z miedzi i 23 szklane paciorki. Pozyskana również ułamki naczyń, żelazną ostragę i fragment tygielka. Około 1260 roku wieś Obiszów stanowiła własność książęcą. Ze źródeł wiadomo, że w średniowieczu na okolicznych wzgórzach uprawiana winorośl. W 1929 roku mieszkała w Obiszowie 207 protestantów, 91 katolików i 10 osób innych wyznań. W 1944 roku okolice Obiszowa stanowiły odrębną gminę wiejską w której mieszkała 389 osób. W jej skład wchodziły miejscowości: Obiszów (Obisch), Obiszówek (Klein Obisch) i Duża Wólka (Gross Swein). W tym okresie była w Obiszowie szkoła podstawowa w której uczył 1 nauczyciel. Po II wojnie światowej naukę wznawiana we wrześniu 1949 roku. Placówka składała się z 4 oddziałów, w których pobierała naukę 39 uczniów. W Obiszowie znajduje się kościół parafialny parafii w Kwielicach p.w. św. Kazimierza. Jest to obiekt poewangelicki wybudowany na początku XX wieku. Początkowo miał charakter kościoła cmentarnego. Zniszczony w okresie powojennym, zastał odremontowany w latach 1981-1988.
OGORZELEC - przed II wojną światową osada nosiła niemiecką nazwę Gorlitz. Wieś należała do parafii Kwielice (Marienquell). W 1929 roku we wsi mieszkało 67 katolików i 17 protestantów.
PROSZYCE - najstarsza wzmianka o wsi pochodzi z 1341 roku. Ówczesna nazwa wsi brzmiała Porsicz. Dokument spisany w Górze pod datą 13 maja 1465 roku, podaje, iż Jan Jone zeznaje wraz z ławnikami, że Henryk Lamberg sprzedał misjonarzom kaplicę św. Krzyża w Głogowie roczny czynsz na roli w Porschutz (Proszyce). Inny dokument z 4 września tegoż roku sporządzony w Głogowie. Informuje, iż Jan Creydlivic zeznaje o sprzedaży rocznego czynszu przez Jana Dominika. W roku 1825 Proszyce (Porschutz) zostały połączone w jeden majątek ze Starą Rzeką (Altwasser). W 1866 roku właścicielem majątku był Borke. Tuż po II wojnie wieś nosiła nazwę Prószyce Nowe. W XIX wieku w Proszycach wybudowano dwór i zabudowania gospodarcze: oborę, stajnię i stodołę, a w XX wieku oficynę. Park przy pałacu powstał w 1870 roku. Zachowane drzewa to ponad 120 letnie kasztanowce, lipy i wiązy.
PROSZÓWEK - pierwszą wzmiankę o miejscowości odnajdujemy w dokumencie z 1376 roku (vi1la Frederici). Przed II wojnę światową wieś wchodziła w skład gminy Lindenbach (Krzydłowice ). Ówczesna nazwa osady brzmiała Fredrichsdorf. Do zabytkowych obiektów należą zachowane domy nr 4, 5, 7 oraz czworaki z XIX wieku.
RETKÓW - najstarszy zapis o wsi pochodzi prawdopodobnie z 1305 roku (Rybky). W późniejszych dokumentach spotykamy wzmianki o wsi występującej pod nazwami Rethcou (1318) i Retke (1453). W okresie powojennym stosowano nazwę Retka. Według dokumentu spisanego 17 kwietnia 1408 roku wiemy, iż Mikołaj Swenkenfelt sprzedał misjonarzom kaplicy Mariackiej roczny czynsz na Wsi Retków. Dokumenty z 1419 roku informują, iż na początku XV wieku istniał we wsi młyn - w dokumencie z 19 października (Głogów) dotyczącym młyna wybudowanego przez Stefana Swenkenfelda znajduje się stwierdzenie, iż altarzysta z Głogowa nie ma prawa budować nowego młyna na tym majątku - w dokumencie z 28 października (Wrocław) biskup Konrad potwierdza Janowi Rokiewicz czynsz z młyna we wsi Retków. Inny dokument z 18 kwietnia 1452 roku podaje informacje o sprzedaży grzywny misjonarzom z Głogowa przez Mikno Scholitsa z Retkowa Zaś pismo z 24 listopada 1455 roku spisane we Wrocławiu zawiera rozstrzygnięcie sporu pomiędzy proboszczem Franciszkiem Labinwaldt, Janem Strawenwaldt i Andrzejem Wesse. Dokument oficjała wrocławskiego z 13 października 1505 roku zawiera informacje, że Jan Schlewerlein potwierdza wyrok w procesie proboszcza kościoła św. Mikołaja w Głogowie, Franciszka Labinwaldt z Janem Strawenwaldt i Andrzejem Wesse w sprawie folwarku (Retkau) na korzyść proboszcza. Dwa kolejne Pisma zostały sporządzone w Głogowie w 1520 roku. Pierwsze z nich informuje, iż Wawrzyniec Gopperth i Jan Ffurenschilt zeznaje że wydzierżawili Janowi Schoff folwark w Retkau. Drugie źródło podaje informacje, iz Jan Schoff chce przestrzegać scisle ukladu w sprawie folwarku w Retkowie. Ostatni z dokumentów został spisany w Wiedniu 16 czerwca 1535 roku. Dokument zawiera informację, iż nuncjusz papieski Piotr Paweł Verqerius i biskup wrocławski Jakub zgadzają się na układ Lasława Niebelschitz z Retkowa i Nicolasa Kuntczel, proboszcza z Głogowa, w sprawie wieśniaków i czynszów z Przedmościa, które Niebelschitz zamienia na folwark w Retkowie. W czasie wojen napoleońskich wieś ucierpiała wskutek przemarszów wojsk. W połowie XIX wieku ludność wsi została zdziesiątkowana przez epidemię cholery. W 1929 roku w Retkowie mieszkało 236 protestantów i 119 katolików. Po zniszczeniach ostatniej wojny światowej we wsi zachowały się jedynie ruiny dworu i relikty parku w XVIII wieku. W latach pięćdziesiątych w Retkowie działał ( drugi obok Grębocic) Młyn Państwowy. 1 września 1958 roku w Retkowie otwarto Szkołę Podstawową. Na mocy ustawy (z 25 września 1954 roku) Wojewódzka Rada Narodowa w Zielonej Górze, w październiku 1954 roku uchwaliła podział administracyjny powiatu głogowskiego. W Retkowie powstała Gromadzka Rada Narodowa. Pierwsza Sesja GRN odbyła się 22 grudnia tego samego roku. Gromada Retków obejmowała miejscowości: Grodziszcze, Krzydłowice, Krzydłowiczki, Olsze, Proszyce, Proszówek, Retków, Stara Rzeka, Szycówek, Wysoką Cerkiew (Grodowiec). Na obszarze gromady wynoszącym 3793 ha zamieszkiwał 1349 osób (w 1957 roku w powiecie głogowskim było 811 osób pochodzenia ukraińskiego, z tego 33 rodziny mieszkały w Grębocicach). Z dniem 31 grudnia 1957 roku zlikwidowano GRN Retków włączając cały jej obszar w granice GRN Grębocice.
RZECZYCA -wieś położona na obszarze Równiny Grębocickiej (82 metry n.p.m.), leży w odległości 20 km na południowy-wschód od Głogowa. Po raz pierwszy wymieniona w dokumencie z 1368 roku, ponownie w piśmie pochodzącym z 1372 roku, które mówi o pierwszym kościele w Rzeczycy. Kolejne dokumenty, w których wzmiankowana jest wieś pochodzą z XV wieku. Prawdopodobnie od 1479 roku do XVII wieku wieś była własnością rodu Niebelschutz. W XVII wieku przejęła ją rodzina Schmetau. W roku 1728 Krystyna Schwerin z domu Schmetau założyła w pałacu fundację dla szlachcianek ze zubożałych rodów, która istniała do 1937 roku tzn. do czasu kiedy majątek w Rzeczycy był własnością rodziny Schmetau. W źródłach z pierwszej połowy XX wieku odnajdujemy dwie niemieckie nazwy miejscowości: Rietschutz (1936) i Roggenfelde (1941). W czasie reformacji kościół w Rzeczycy został odebrany katolikom i przekazany protestantom. W 1654 roku zwrócony katolikom a od 1677 roku parafię objął ksiądz katolicki. Parafianami byli głównie Niemcy. Nie czuli się jednak związani z parafią katolicką bo, większość nich chrzciła swoje dzieci w zborach protestanckich. W 1687 roku w kościele dokonano rekoncyliacji. Duszpasterz chrzcił dzieci w liturgii prowadzonej po niemiecku. Do spowiedzi wielkanocnej j Komunii przystąpiło w tymże roku łącznie tylko 87 osób. Nadal utrzymywała się przewaga protestantów i nikogo nie udało się nawrócić na wiarę katolicką. W następnych latach sytuacja była podobna. W 1693 roku u spowiedzi wielkanocnej było 30 osób, a w 1694 roku liczba wzrosła do 86. Według rejestrów kościelnych, w 1693 roku parafia w Rzeczycy liczyła 130 wiernych. nadal jednak w niedzielę i święta kierowali się oni głównie do protestanckich świątyń. Z biegiem lat sytuacja zasadniczo nie uległa zmianie. Jeszcze w 1704 roku do Komunii przystąpiło 60 osób. Większość parafian utożsamiała się z protestantyzmem. Według relacji z lat 1704-1705 w Rzeczycy wygłoszono kazanie przed Mszą świętą a po niej odbywała się katechizacja. W 1716 roku w parafii Rzeczyca nadal było bardzo mało katolików. W samej Rzeczycy był tylko 1, a w innych wsiach przyłączonych do parafii było ich łącznie 18. Natomiast liczba mieszkańców w poszczególnych latach wynosiła: w 1756 roku -386, od 1845 do 1858 roku -511 a w 1910 roku - 320 osób. W 1716 roku do parafii przyłączono kościół w Piersnej. Proboszczem parafii był ks. Rosenbundt. W 1929 roku w Rzeczycy było 26 katolików i 251 protestantów. Po II wojnie światowej nastąpiła wymiana ludności niemieckiej na polską. Pracujący tu od 1943 roku niemiecki ksiądz Poplutz od 1947 roku wspierany był przez proboszcza z Białołęki księdza Jeżykowskiego. Następnie parafię w Rzeczycy przejęli Ojcowie Redemptoryści z Głogowa. W latach 1949-1950 parafia połączona była z Grodowcem, zaś w 1957 roku dokonano jej reorganizacji. W tym czasie było 85% katolików, 10% grekokatolików. Pozostała część to protestanci i Świadkowie Jehowy. Od 1972 roku parafia została włączona do diecezji gorzowskiej. Do parafii zostały dołączone dwie wioski z parafii Grębocice: Szymocin w 1979 i Bucze w 1989 roku. 1 września 1946 roku w Rzeczycy zorganizowano Szkołę Podstawową. Liczyła ona cztery oddziały do których uczęszczało 22 uczniów. Organizatorem i pierwszym nauczycielem szkoły była Waleria Grefkowicz. Od marca 1947 roku kierownictwo przejął Leon Buszko. W roku szkolnym 1948/1949 w Rzeczycy funkcjonowała Publiczna Szkoła Przysposobienia Rolniczego (Wrocławski Dziennik Wojewódzki R.5: 1949 nr 5). W Rzeczycy jednym z lepiej zachowanych zabytków jest kościół parafialny p.w. św. Jadwigi. Wzniesiono go około 1500 roku prawdopodobnie wykorzystując gotyckie mury. Jest to obiekt murowany z cegły, jednonawowy z prostokątnym prezbiterium i filarami przyporowymi. Od zachodu do kościoła przylega kwadratowa wieża, zaś od północy zakrystia. W 1604 roku od wschodu dobudowano grobowiec rodu Niebelschutz -zaadoptowany następnie na kaplicę. Po pożarze w 1765 roku kościół odbudowano w stylu barokowym. Z tego okresu pochodzi również wystrój wnętrza. Ołtarz główny wykonał w stylu neogotyckim głogowski artysta Jaekel. Na zewnqtrz w ścianach kościoła wmurowano nagrobki pinorenesansowe z 1 polowy XVII wieku. Palac rodziny Schmetau obecnie znajduje się w minie. Z parku przypałacowego w kt6rym byly dwie sadzawki, liczne aleje, polana widokowa i sztucznie usypane wzg6rze widokowe zachowaly się tylko jesiony, kasztanowce, klony i 1ipy liczące okolo 200 lat. W latach pięćdziesiqtych rosła jeszcze srebrna topola o obwodzie pnia 4 metry.
ŚWININO - wieś położona 14,5 km na pd.-wsch. od Głogowa, na wys. 95 m n.p.m., na styku Równiny Grębocickiej i Wzgórz Dalkowskich. Przed rokiem 1945 nosiła nazwę Klein Schwein Początkowo Świnino (dalej Ś.) prawdopodobnie stanowiło jedną jednostkę osadniczą z Dużą Wólką (Gross Schwein). W 1507 r. wymienione jest jako „Cleynschweyn”. W nowszych czasach utrwaliła się pisownia Klein Schwein (Klein-Schwein, Kleinschwein), obowiązująca do 1945 r.
Historyczna struktura osadnicza wskazuje, że wieś stanowiła majątek rycerski. Należał on w XVI w. do Zedlitzów. Znani są z płyt nagrobnych na kościele w Grodowcu Hans (†1564) i George (†1579), którzy wybudowali wówczas renesansowy dwór. W 1. połowie XVIII w. ze Ś. związana była katolicka rodzina szlachecka Wiesenthal (m.in. Frantz Julius von Wiesenthal – deputowany weichbildu głogowskiego). Tabele podatku gruntowego z około 1765 r. notują tu 8 rodzin (6 zagrodników, 1 chałupnik i 1 rzemieślnik). Właścicielem majątku był von Thalwenzel. W 1791 r. (wg Zimmermanna) był to von Förster. Zabudowania wsi tworzyło 14 budynków, siedziba pańska i folwark. Było tu 87 mieszkańców.
Dokumenty z końca XVIII w. potwierdzają, że majątek Ś. z folwarkiem Bieńków oraz majątek Wilczyn należały do jednego właściciela. W 1827 r. był nim Friedrich W. Kretschmer (tablica fundacyjna z 1827 r. na budynku folwarcznym). Według Schlesisches Güter-Adressbuch od 1829 r. do końca II wojny św. istniała rodzinna ciągłość własności. W 1870 r. podaje się majora Farthmanna, a w 1876 referendarza Mathisa i porucznika Fahrenkampa, następnie Friedricha Mathisa (w 1895 r.. ufundował drugą tablicę na ww. budynku). Majątek liczył 388 ha, posiadał cegielnię i fabryczkę, w której ze słomy wyrabiano surogat do produkcji papieru. Był wzorowo prowadzony: od około 1910 r. zajmował się m.in. hodowlą nasion w ramach „Schlesische Saatbauverein” (dr Paul Mathis wprowadził do uprawy uszlachetnioną przez siebie odmianę lnu). Inspektor Willi Mathis przewodniczył powiatowemu zrzeszeniu „Landwirtschaftliche Kreisverein“. Po r. 1931 powierzchnia majątku zmalała do 246 ha.
Dobra świnińskie (z Bieńkowem) stanowiły Gutsbezirk, w którym w 1910 r. mieszkało 168 osób. Pozostali mieszkańcy, wśród nich kilka rodzin ze Ś., należeli do gminy Willschau (Wilczyn). Po likwidacji dóbr rycerskich, jako niezależnych jednostek administracyjnych (1928 r.), oba majątki włączono do gminy. Funkcjonowała ona odtąd pod nazwą Kleinschwein (624,6 ha, w 1930 r. 331 mieszk.). Mieszkańcy gminy byli w niewielkiej przewadze ewangelikami (w 1925 r. - 180, katolików - 151). Ewangelicy - do czasu wybudowania kaplicy w Świninie – udawali się do kościoła w Grębocicach (katolicy – do Grodowca). Ich dzieci miały własną szkołę, natomiast katolickie uczęszczały do Grodowca,. Ponadto we wsi były sklep i gospoda oraz kuźnia i piekarnia.
Po II wojnie światowej przybyli do wsi polscy osadnicy. W latach 1945-1946 funkcjonowały 2 nazwy miejscowości - Mała Wólka i Świnin. Powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne (Nieruchomości Ziemskie), które użytkowało zespół folwarczny. Rozwinięto produkcję rolną. W okresie PRL Świnino pozostawało majątkiem ziemskim, z którym związana była ekonomicznie większość mieszkańców. Nie rozwinęła się tu prywatna własność rolna. PGR wybudowało 5 domów z 10 mieszkaniami, działało przedszkole i świetlica („Klub Rolnika”) oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej (1968-1985).
Po transformacji ustrojowej majątek po upadłym PGR, obejmujący około 624 ha, przeszedł w posiadanie Państwowej Agencji Nieruchomości Rolnych. Jest dzierżawiony przez prywatne osoby. Nie stanowi jednak istotnego źródła utrzymania mieszkańców. W 1991 r. z inicjatywy mieszkańców wzniesiono we wsi kaplicę filialną Podwyższenia Krzyża Świętego, należącą do parafii w Grodowcu (kaplica ewangelicka uległa zniszczeniu w latach powojennych). Dzieci ze Ś. uczęszczają do Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Grębocicach.
1945 r. wieś należy do gminy (w latach 1955-1972 - gromady) Grębocice. We wsi nie ustanowiono sołtysa, podlega ona sołectwu w Wilczynie. W Ś. mieszka niespełna 150 osób.
TRZĘSÓW - w średniowiecznych źródłach wieś występuje jako: Trasow (1245) i Transow (1580). W dokumencie z roku 1446 (Rosterdof) wyminiony jest jej właściciel Hans von Niesemenschel. Na podstawie źródła z 1462 roku wiemy, iż w Trzęsowie znajdował się sąd i parafia. Po II wojnie światowej miejscowość nosiła nazwę Klembaowice. Odkryte w okolicach Trzęsowa liczne stanowiska archeologiczne dowodzą odległych tradycji osiedleńczych w tym rejonie. Wczesną wiosną 1969 roku na północny-wschód od wioski natrafiono na groby ciałopalne. Powiatowy Konserwator Zabytków w Głogowie Mieczysław Kaczkowski zabezpieczył znalezisko. W sierpniu tego samego roku na miejsce odkrycia udała się ekipa Działu Ochrony Zabytków Archeologicznych Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. W trakcie badań zlokalizowano 30 ciałopalnych grobów popielnicowych kultury łużyckiej ( datowane na 800 do 500 roku p.n.e.). W październiku 1983 roku zespół badawczy z Katedry Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego zlokalizował na północny zachód od wioski (w odległości 400 m od drogi łączącej Trzęsów z Szymocinem) kolejne cmentarzysko ciałopalne ludności kultury łużyckiej. Na podstawie znalezisk ceramicznych sklasyfikowano pochówek na V okres epoki brązu (800-650 rok p.n. e.). Przed 1936 rokiem badacze niemieccy odkryli w pobliżu wsi dwie osady wczesnośredniowieczne. Pierwszą ok. 1 km na północny - wschód od wsi i 300 m na wschód od drogi w kierunku Leszkowic. Na drugą osadę natrafiono zaś około 200 m na wschód od pierwszej. Według niemieckich źródeł nazwa miejscowości Rüsterdorf pochodzi od słowa Rüstern - drzewo wiązowe, wykorzystywane w kołodziejstwie. Kolejne znaczenie nazwy wsi Rostersdorf wywodzi się od jej położenia. Leży ona bowiem w pobliżu dużych trzęsawisk. Z tego względu została nazwana Trzęsowem. Około 1,5 km od centrum wsi rozciąga się droga polna prowadząca do Rudnej. Dawnej był to szlak handlowy, którym kupcy udawali się w głąb Polski. Po prawej stronie drogi znajduje się wzgórze, na którym zbudowano gospodę. Obecnie pozostały na tym miejscu jedynie kamienie. W 1605 roku Dawid von Brauchitsch sprzedał dobra w Trzęsowie Nikolasowi von Kalreuthern. Wtedy po raz pierwszy pojawiła się nazwa "Obervorwerk". Pod koniec XVII wieku w Trzęsowie istniały trzy większe majątki. W 1760 roku znajdowały się one w posiadaniu rodziny von Berge. W latach 1937- 1945 wieś stanowiła własność rodu von Roedern. Godnym uwagi zabytkiem Trzęsowa był kościół wzniesiony w 1654 roku jako świątynia graniczna. Miał on umożliwić uczestniczenie w nabożeństwach ewangelikom z pogranicznych księstw, gdzie ich kult był zakazany. Obiekt miał rzadko spotykany rzut rozwiniętego krzyża greckiego. Liczne empory miał ułatwić pomieszczenie jak największej liczby wiernych. Wśród zachowanych zabytków Trzęsowa są budynki folwarczne (nr 6, 6A) z XVIII i XX wieku, XIX - wieczny browar oraz ruiny kaplicy grobowej rodu Laskowskich z 1735 roku. Po istniejącym w centrum parku pałacu znajdują się tylko resztki ruin. Z parku zostały zaś dwie aleje: kasztanowa i lipowa. Wśród drzew zachowały się 130 letnie dęby, lipy i świerki.
WILCZYN - pierwsza wzmianka o wsi (Wilkau) pochodzi prawdopodobnie z 1322 roku. Według dokumentu z 25 maja 1377 roku wikariusze głogowscy otrzymali 5 grzywien z Wilschin (Willschau). Kolejne pismo spisane w Głogowie 10 października 1466 roku podaje informację, iż wikariusze z kolegiaty głogowskiej nabyli roczny czynsz 1 grzywny w Wilczynie. Źródło zaś z 22 stycznia 1499 roku (Wrocław) podaje, że biskup Piotr Nowak za zgodą kapituły wrocławskiej dokonał transakcji we wsiach Grębocice, Przedmoście i Wilczyn na rzecz kapituły głogowskiej.
Przed 1937 rokiem Wilczyn (Willschau) wchodził w skład gminy Kleinschwein (Świnino). Zabytkowymi obiektami we wsi są XIX-wieczne domy nr 1,4,5,10,12 i 15.
ŻABICE - wieś po raz pierwszy wymieniona pod nazwą Saben w dokumencie pochodzącym z 1298 roku. Przed 1937 rokiem miejscowość (Schabitzen) wchodziła w skład niemieckiej gminy Roggenfelde (Rzeczyca).
